A co to jest smog? Istnieje wiele jego definicji. Łączy je jednak jedno – smog to nienaturalne zjawisko atmosferyczne prowadzące do zanieczyszczenia powietrza wysokim stężeniem dymów, gazów i innych związków chemicznych oraz pary wodnej, mające zły wpływ na zdrowie i życie człowieka.

O intensywności powstania smogu decyduje szereg czynników, w tym także inne zjawiska atmosferyczne, np. brak wiatru oraz gęste zamglenia. Samo słowo smog to zbitek dwóch słów angielskich: „smoke”, czyli dym oraz „fog” – mgła.

Opublikowany 25 listopada 2019 r. raport, opracowany przez brytyjskich naukowców z King’s College z Londynu dzięki wsparciu Clean Air Fund ujawnia, że Polacy aż sześć razy częściej dostają ataku serca niż obywatele innych krajów europejskich. Powodem tego zjawiska jest właśnie smog. Jak wskazują badacze, wpływ na nasze zdrowie ma nawet niewielka poprawa stanu jakości powietrza, którym oddychamy. Biorąc pod uwagę dane historyczne warto wspomnieć, iż największy smog na świecie wystąpił w Londynie w 1952 roku i trwał aż 5 dni, co finalnie doprowadziło do śmierci aż 12 tys. mieszkańców.

Obowiązek stałego monitorowania poziomu zanieczyszczeń powietrza w Polsce spoczywa na Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony Środowiska. Zbierane dane ze stacji pomiarowych udostępniane są w Internecie, dodatkowo powstało wiele aplikacji na telefony wykorzystujących te informacje. Zima dopiero się rozpoczyna, a jak już pokazują pierwsze raporty z badań jakości powietrza, poziom zanieczyszczeń w wielu miejscowość jest obecnie na bardzo wysokim poziomie. I biorąc pod uwagę dane z poprzednich lat – niekorzystne dane zapewne utrzymają się przez całą zimę. Bo właśnie wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego, jak co roku, w Polsce pojawia się problem smogu. Wiąże się to ze zwiększoną emisją pyłów, które powstają w wyniku spalania paliw stałych do celów grzewczych. Według dostępnych analiz wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska właśnie ten typ emisji wpływa na występowanie stężeń przekraczających dobowy dopuszczalny poziom zanieczyszczeń.

Warto zaznaczyć, iż na powstawanie i natężenie smogu decyduje nie tylko wielkość źródła emisji zanieczyszczeń powietrza, lecz także czynniki zewnętrzne, takie jak: temperatura i wilgotność powietrza, prędkość i kierunek wiatru, opady, ciśnienie atmosferyczne, ukształtowanie i rzeźba terenu oraz zwartość zabudowy mieszkaniowej. To właśnie zimą obserwujemy mniejszą prędkość wiatru (często nie przekraczającą 0,5 m/s), zachmurzenie oraz spadki temperatury. Czynniki te „motywują” zjawisko większej intensywności smogu. Niewątpliwy wpływ na to mają także gospodarstwa domowe i sposób ich ogrzewania. To właśnie spaliny pochodzące z kotłów i pieców na paliwa stałe (np. węgiel) są główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce! Wszystko pogarsza dodatkowo używanie złej jakości węgla w urządzeniach, które nie spełniają żadnych norm emisji spalin. Obecnie szacuje się, że w kraju stosowanych jest aż 3 miliony tzw. „kopciuchów”. W tego typu piecach spala się nie tylko odpady węglowe (muł i miał), lecz także zwykłe śmieci, w tym tworzywa sztuczne. Muł i miał węglowy to surowce charakteryzujące się wysoką zawartością szkodliwych dla zdrowia związków – siarki, chloru i popiołów. W wielu krajach są uważane za odpad i nie są sprzedawane. Jak podają naukowcy, np. z Politechniki Warszawskiej, największym problemem jest obecnie ogrzewanie domów słabej jakości paliwami i/lub palenie odpadami. Mało osób zdaje sobie również z sprawę z faktu, iż paląc np. w kominku lub kozie w ciągu kilkunastu minut napełniamy własne pomieszczenia drobinami niebezpiecznych pyłów. Dane pochodzące m.in. z Ministerstwa Środowiska jednoznacznie wskazują, że indywidualne gospodarstwa domowe odpowiadają za aż 40% emisji pyłu zawieszonego PM10 oraz 78% emisji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym rakotwórczego benzo(a)pirenu.

W Polsce świadomość społeczna nt. zjawiska smogu i jego konsekwencji jest wciąż na niskim poziomie.

Wiele osób lekceważy zanieczyszczenie powietrza, które obecnie stanowi z roku na rok coraz większy problem. Lekarze ostrzegają, że smog jest czynnikiem wpływającym na rozwój szeregu chorób, m.in. nowotworów płuc, zatok, nerek, jamy ustnej (krtani, gardła, przełyku), powoduje stany zapalne i podrażnienia np. spojówek i płuc, wpływa na zmęczenie i słabszą kondycję naszego organizmu. Smog jest bardzo niebezpieczny dla osób chorujący na astmę i choroby układu krwionośnego. Może prowadzić do zawału serca i uszkodzeń układu nerwowego (np.

choroba Alzheimera, demencja, choroba Parkinsona). Tym samym ma także wpływ na szybsze starzenie się organizmu. Smog jest również bardzo niebezpieczny dla kobiet w ciąży i małych dzieci – może powodować wady wrodzone, uszkodzenie płodu, gorszy rozwój dziecka. Wymienione wyżej przykłady to lista negatywnych skutków działania smogu na zdrowie i życie człowieka, która jest coraz dłuższa. Warto o nich pamiętać zadając sobie pytanie: jak zmniejszyć smog?